Na sesji Mecenatu zebraliśmy się w piątek, 16 grudnia 2016 roku o godz. 9.30 w sali konferencyjnej muzeum i archiwum. W sesji wziął udział ksiądz Prymas Wojciech Polak, ksiądz infułat prof. Jerzy Stefański, ks. prof. Kazimierz Śmigiel, ks. kan. Ryszard Balik, dziekan dekanatu Gniezno II. Ponadto przybyli następujący goście: pan Marcin Makohoński, dyrektor Wydziału Promocji i Rozwoju Starostwa Powiatowego w Gnieźnie; pan Dariusz Pajkert (MOK) jako przedstawiciel zastępcy prezydenta miasta Gniezna; przedstawiciele senatora Roberta Gawła i posła Krzysztofa Ostrowskiego; pani Grażyna Kozanecka, przewodnicząca Stowarzyszenia Ziemia Gnieźnieńska; pan Wojciech Jędraszewski, prezes Wielkopolskiego Towarzystwa Genealogicznego „Gniazdo”; pan Janusz Ambroży, dyrektor Biblioteki Publicznej Miasta Gniezna; pan Wiesław Zajączkowski, dyrektor Muzeum Archeologicznego w Biskupinie z delegacją; pan Tomasz Janiak, reprezentujący Muzeum Początków Państwa Polskiego. Bibliotekę PWSD reprezentowała pani Bogumiła Swat. Ze świata uniwersyteckiego gościliśmy grono naukowców z Torunia: prof. Elżbietę Jabłońską, dr Małgorzatę Pronobis-Gajdzis i dr Tomasza Kozielca z Zakładu Konserwacji Papieru i Skóry UMK, dr hab. Monikę Jakubek-Raczkowską z Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej i Nowożytnej UMK wraz z doktorantami, Piotra Cupę z Zakładu Technologii i Technik Malarskich UMK, dr Arkadiusza Wagnera z Instytutu Informacji Naukowej i Bibliologii UMK i dr Martę Czyżak z Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Instytut Historii UAM z kolei reprezentowali uczestnicy projektu katalogowania biblioteki katedralnej w Gnieźnie. Na spotkanie przybyli też mecenasi i miłośnicy skarbów słowa z poprzednich lat, m in. przedstawiciele Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”, p. Karol Irmler z Poznania i p. Ewelina Goździewicz z Gniezna.

Po powitaniu zebranych przez ks. Michała Sołomieniuka, dyrektora archiwum, ksiądz Prymas wręczył dyplomy nowym mecenasom i miłośnikom. Tytułem Wielkiego Mecenasa uhonorowano Fundację Lanckorońskich i panią Marię Wichniewicz z Gniezna. Z kolei miłośnikami skarbów słowa zostali: poseł Krzysztof Ostrowski (reprezentowany przez dyrektora biura poselskiego, p. Ewę Michalak) oraz państwo Carol i Luigi Einaudi z USA. W imieniu uhonorowanych głos zabrała Maria Wichniewicz, która odwołała się do idei mecenatu sztuki w starożytności i wskazała na jego aktualność.

Bardzo ważnym punktem programu była prezentacja monumentalnego dzieła pt. „Ewangelistarz. Złoty kodeks gnieźnieński / Evangelisatrium. Codex Aureus Gnesnensis”, wydanego właśnie przez Wydawnictwo M z Krakowa we współpracy z Archidiecezją Gnieźnieńską. Książkę zaprezentował redaktor naczelny Wydawnictwa, Piotr Słabek. Podkreślił on wysoki walor naukowy publikacji oraz jej luksusowy poziom edytorski. Na książkę pod redakcją ks. Michała Sołomieniuka składa się interdyscyplinarna seria artykułów naukowych z dziedziny historii i historii sztuki (pod wspólną nazwą „Kodeks w rękach historyków”) oraz z dziedziny konserwacji-restauracji (pod nazwą „Kodeks w rękach konserwatorów). Teksty naukowe zostały wzbogacone bogatym materiałem fotograficznym, w tym unikatowymi zdjęciami z badań technologicznych i prac konserwatorskich. Wszystkie artykuły są w całości po polsku i angielsku. Drugą część publikacji stanowi wydanie fototypiczne kodeksu wraz z transkrypcją i tłumaczeniem na język polski.

Przedstawiciele szerokiego grona autorów z Gniezna i Torunia opowiedzieli zebranym o swoich pracach nad kodeksem. Naukowcy podkreślali, że w Polsce rzadko ukazują się publikacje, które powstają przy okazji prac konserwatorskich a jednocześnie reprezentują tak szerokie spektrum dziedzin nauki oraz są połączone z edycją albumową. Wszystkim twórcom podziękował ksiądz Prymas Wojciech Polak, dzieląc się przy okazji swoimi wrażeniami z oglądania oryginału w czasach kleryckich oraz już po objęciu urzędu arcybiskupa gnieźnieńskiego.

Pani Marzena Szczerkowska, partner merytoryczny Mecenatu, omówiła trwające nadal prace konserwatorskie nad Codex Pretiosus (BK Ms 600) z XI wieku. Ten niewielki i zachowany tylko we fragmencie manuskrypt to część ewangelistarza, pisanego złotem. Rok temu jego konserwację i restaurację zafundował klub Lecha Poznań oraz Stowarzyszenie Kibiców Lecha Poznań. Pani konserwator pokazała fotografie z najbardziej zniszczonej części obiektu, które ma zamiar wziąć w swe ręce w najbliższym czasie. Przy okazji omówiła projekt, opłacony przez Fundację Lanckorońskich: konserwatorski opis stanu zachowania 333 starodruków z biblioteki katedralnej oraz prace ratownicze przy trzech starodrukach.

Po przerwie Jakub Łukaszewski, doktorant historii na UAM oraz uczestnik projektu katalogowania biblioteki katedralnej, zaprezentował przedłożenie pt. „Rękopisy średniowieczne w starodrukach gnieźnieńskich”. Badacz przypomniał o już zidentyfikowanych fragmentach rękopiśmiennych w zasobie biblioteki, a także o zasobie wyodrębnionym, choć nieopisanym oraz o nowych odkryciach, tj. o manuskryptach, używanych do oprawiania starodruków. Artykuł na ten temat badacz opublikował w numerze 2/2016 czasopisma „Iluminacje”.

Po raz drugi tego dnia o konserwacji mówiła też pani Joanna Kilian-Sztama. Obroniła ona właśnie na UMK w Toruniu pracę dyplomową, w ramach której przeprowadziła konserwację i restaurację naszego rękopisu z przełomu XIII/XIV wieku pt. „Summa Raymunda de Pennaforte”. Promotorem pracy była prof. Elżbieta Jabłońska. Przypomnijmy, że wielkim mecenasem, który zafundował dzieło naprawy manuskryptu, było dwa lata temu katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”.

Ostatnie, krótkie wystąpienie, dotyczyło tzw. dokumentu Zbiluta z 1153 roku, czyli aktu, potwierdzającego erygowanie i fundację klasztoru cystersów w Łeknie k. Wągrowca. Dyrektor archiwum przybliżył znaczenie dyplomu oraz opowiedział o uroczystości wręczenia certyfikatów wpisu na Listę Krajową programu UNESCO „Pamięć świata”. Wydarzenie to miało miejsce 4 listopada 2016 roku w Pałacu Prezydenckim w Warszawie. Warto tu wspomnieć, że oba oryginały dokumentu, gnieźnieński i poznański, „spotkały się” w kościele parafialnym w Łeknie na uroczystości upamiętnienia cystersów łekneńsko-wągrowieckich w dniu 26 listopada 2016 roku. Eucharystii w intencji Zbiluta i cystersów przewodniczył i kazanie wygłosił Prymas Polski, abp Wojciech Polak.

Sesji towarzyszyła wystawa cennych obiektów z zasobu archiwum: wspomnianego wyżej dokumentu Zbiluta, fragmentu „Codex Pretiosus”, rękopisu „Summa Raymundi de Pennaforte” oraz trzech starodruków, w których dzięki Fundacji Lanckorońskich naprawiono oprawy.

Na zakończenie wszyscy odśpiewaliśmy pieśń adwentową „Spuście nam na ziemskie niwy”.

IV Sesja Mecenatu Skarbu Słowa