II Sesja Mecenatu Skarbów Słowa

Dziewiątego czerwca  2014 roku Archiwum Archidiecezjalne podziękowało kolejnym Wielkim Mecenasom, Mecenasom i Miłośnikom Skarbów Słowa. To ich hojność i serce sprawiają, że nasza instytucja może poddawać konserwacji kolejne zabytki piśmiennictwa. Są to: dr Tadeusz Zysk, wydawca z Poznania (Wielki Mecenas); Maria Wichniewicz, działacz społeczny z Gniezna (Mecenas); a także Miłośnicy Skarbów Słowa: Sebastian Błochowiak, historyk z Gniezna; Maciej Chosiński, przedsiębiorca z Gniezna; dr Sławomir Hinc, wykładowca uniwersytecki z Poznania; ks. NN z naszej archidiecezji, który pragnie zachować anonimowość. W trakcie samej sesji złożyła dodatkowo dar pani Stefania Kuczyńska z Gniezna, która zostanie osobno uhonorowana podczas następnej sesji. Uzyskane w tym roku pieniądze wesprą akcję skanowania mikrofilmów ksiąg metrykalnych.

W uroczystej sesji udział wzięli dwaj arcybiskupi – seniorzy Archidiecezji Gnieźnieńskiej, ks. abp Henryk Muszyński i ks. abp Józef Kowalczyk. Przybyli też przedstawiciele Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu, Archiwów Państwowych w Poznaniu, Bydgoszczy i Toruniu, Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie, Instytutu Kultury Europejskiej w Gnieźnie, Biblioteki UAM w Poznaniu. Szczególnie licznie był reprezentowany Zakład Konserwacji Papieru i Skóry UMK w Toruniu wraz z jego kierownikiem, prof. Elżbietą Jabłońską. Z zaproszenia skorzystali też przedstawiciele stowarzyszenia „Ziemia Gnieźnieńska”, dzięki któremu już drugi rok możemy pozyskiwać odpisy podatkowe w ramach „1%”, a także Towarzystwa Miłośników Gniezna, Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” i stowarzyszenia „Gnieźnieńscy Patrioci”. Byli też obecni niektórzy z zeszłorocznych Mecenasów. Na sesję przybyli również przedstawiciele Starostwa Powiatowego w Gnieźnie oraz Urzędu Miasta i Gminy w Trzemesznie (Trzemeszno już po raz drugi podejmuje współpracę z archiwum dla propagowania wiedzy o swej historii).

Dyplomy z podziękowaniem za wsparcie Mecenatu, opatrzone własnoręcznym podpisem i pieczęcią wielką księdza prymasa Wojciecha Polaka, wręczył darczyńcom ks. abp Henryk Muszyński, który skorzystał z okazji, by podzielić się kilkoma wspomnieniami, dotyczącymi przenosin archiwum z katedry do obecnej siedziby.

Po podziękowaniach przyszedł czas na prezentację różnych inicjatyw, zmierzających do ocalenia kruchych skarbów archiwalnych i bibliotecznych. Prelegentki Zakładu Konserwacji Papieru i Skóry, panie prof. Elżbieta Jabłońska oraz mgr Iwona Jabłońskaja, przedstawiły prace nad średniowiecznymi dyplomami pergaminowymi, przy których zachowały się oryginalne, woskowe pieczęcie. Kilka z nich poddano konserwacji w ramach ćwiczeń studenckich a wiele innych zbadano w zeszłym roku laboratoryjnie pod kątem rodzaju zniszczeń i perspektyw naprawczych. Prelekcja wzbudziła szczególne zainteresowanie ks. abpa Józefa Kowalczyka, który sam będąc dyplomowanym paleografem i archiwistą, zetknął się z problematyką zachowania rękopisów św. Jana Pawła II.

Zupełnie inny zespół obiektów zaprezentował dr Piotr Pokora z Instytutu Historii UAM, który od marca ubiegłego roku jest kierownikiem projektu „Inwentaryzacja zasobu Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie”. Na jego potrzeby uniwersytet poznański uzyskał jesienią 2012 roku jeden milion złotych brutto w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. W trakcie prac, prowadzonych przez ponad dziesięcioosobowy zespół, odkryto m. in uważany za zaginiony Pontyfikał Rzymski (1520) z najstarszym w Polsce ekslibrisem z roku 1516, należącym do późniejszego prymasa Macieja Drzewickiego. Pod innym kątem o projekcie opowiedział z kolei mgr Michał Muraszko, prezentując artystyczne oprawy książek, należących niegdyś do kanonika Tomasza Josickiego (zm. 1616). W ramach tego samego projektu prowadzone są prace ratownicze przy najbardziej zniszczonych obiektach oraz opisywany jest stan zachowania książek. Zajmuje się tym mgr Marzena Szczerkowska, dyplomowany konserwator zabytków z Gniezna, która przedstawiła zasady opisu starodruków oraz sposoby zabezpieczenia obiektów przed dalszymi zniszczeniami.

Po przerwie na posiłek, który po raz kolejny przygotowała firma Jurke z Gniezna, przenieśliśmy się w świat muzyki. Pan Wojciech Czemplik, dyrektor artystyczny festiwalu „Musica Sacromontana”, pochwalił się kolejnym owocem współpracy archiwum oraz festiwalu. Jest nim ósma już płyta z muzyką klasyczną, a trzecia, powstała na bazie gnieźnieńskich rękopisów muzycznych. Tym razem  przywrócono kulturze „Belagerungsmesse” (mszę czasu oblężenia) Josepha Schnabla, powstałą podczas walk o Wrocław w 1806 roku. Gnieźnieńskie nuty tej mszy są dobrze zachowane a partytura bardzo rozbudowana, stąd wybrano je jako podstawę do współczesnego opracowania tego utworu.

O naszych muzykaliach na tle polskiej muzyki baroku mówiła następnie dr Alina Mądry z Katedry Muzykologii UAM w Poznaniu. Poznańska badaczka jest autorem tomu „Barok” w monumentalnym, wielotomowym dziele „Historia muzyki polskiej”, który właśnie ujrzał światło dzienne. Zdaniem pani doktor ranga gnieźnieńskiego zbioru dawnych nut sprawia, że należy go poddać pilnie konserwacji oraz skatalogować w międzynarodowych katalogach muzyki klasycznej.

Paulista, ks. Daniel Łuka, pokazał z kolei, jak można zapoznawać szerokie kręgi odbiorców z malarstwem książkowym. Jako dyrektor wydawniczy Edycji św. Pawła wręczył wszystkim gościom folder reklamowy Biblii Jubileuszowej, która ukaże się we wrześniu tego roku. Jest to Pismo święte w tłumaczeniu, powstałym z inicjatywy księży paulistów, ubrane w szatę graficzną gnieźnieńskiej Biblii z roku 1414. Ta rękopiśmienna Biblia powstała w Czechach i charakteryzuje się przebogatą ikonografią.

Mecenat można propagować w bardzo nietypowy sposób, o czym pod koniec spotkania przekonywał osiemnastolatek Bartosz Mróz ze stowarzyszenia „Gnieźnieńscy Patrioci”. Bartosz pragnie objechać na rowerze, w 21 dni, całą Polskę wzdłuż granic, szerząc przy tym wartości patriotyczne. Archiwum pomaga mu znaleźć noclegi oraz organizuje spotkania z mediami na trasie wyprawy, planowanej na sierpień tego roku.

Najwytrwalsi uczestnicy sesji zostali na koniec uraczeni w niezwykły sposób: mogli obejrzeć naprawione w zeszłym roku księgi metrykalne z Czeszewa oraz wspomnianą wyżej Biblię z 1414 roku.

Warto wspomnieć, że sesji towarzyszyła prezentacja sprzętu do skanowania firmy Digital Center z Suchego Lasu k. Poznania, która to firma zeskanowała w ubiegłym roku dwieście dwa mikrofilmy ksiąg metrykalnych z naszego zasobu.

Dziękujemy wszystkim darczyńcom oraz uczestnikom II Sesji Mecenatu za wspólną pasję pracy nad dawnym słowem!

II Sesja Mecenatu Skarbu Słowa